به هر ساختار اجتماعی از افراد که بر اساس یک رابطه اجتماعی ایجاد می شود، یک شبکه اجتماعی می گوییم. بنابراین هر شبکه اجتماعی شامل مجموعه ای از انسان ها و روابط اجتماعی بین آنهاست. لذا هر شبکه اجتماعی از دو عنصر تشکیل شده است: موجودیتهای شرکت کننده در ارتباط و ارتباط بین این موجودیت ها. در علوم اجتماعی به موجودیت های شرکت کننده در ارتباط بازیگر و به ارتباطات بین این موجودیت ها رابطه گفته می شود.
در ادامه این مقاله از شرکت دیجیتال مارکتینگ مهام همراه ما باشید تا به آشنایی مقدماتی با شبکه های اجتماعی بپردازیم.
شبکه های اجتماعی برخط و برون خط
شبکه های اجتماعی به دو نوع برخط و برون خط تقسیم می شود. از شبکه های برون خط می توان به شبکه دوستان، شبکه همکاران و شبکه همکلاسی ها اشاره کرد. از شبکه های برخط می توان به شبکه های اجتماعی نظیر فیس بوک، توییتر و گوگل پلاس اشاره کرد. | شبکه های اجتماعی از قرن نوزدهم مورد توجه قرار گرفت. پژوهش ها در این حوزه از دهه چهل به بعد با تعریف ابزارهایی چون گراف اجتماعی شتاب بیشتری گرفت. در سال ۱۹۹۴ واسرمنه با چاپ کتاب “تحليل شبکه های اجتماعی” این زمینه از علم را وارد دوره جدیدی کرد، و پس از آن شبکه های اجتماعی به صورت جدی در زیرمجموعه های علوم اجتماعی و ریاضی مورد بررسی قرار گرفته بحثهای جسته و گریخته ای از سال ۱۹۶۰ در مورد شبکه های اجتماعی برخط به راه افتاد. نخستین شبکه اجتماعی در سال ۱۹۹۷ با نام سیکس دیگریز راه اندازی شد.
مطالب بیشتر:
تعرفه شبکه های اجتماعی و اینستاگرام
اما انقلاب عظيم در هزاره دوم میلادی به وقوع پیوست جایی که از سال ۲۰۰۲ به بعد شبکه هایی نظیر فرنداستر اوركات و لینکداین روی وب قرار گرفتند. پدیده بزرگ دیگر شبکه اجتماعی فیس بوک بود که در سال ۲۰۰۴ توسط مارک زاکربرگ – دانشجوی دانشگاه هاروراد بنا نهاده شد، که بعد از ده سال این شبکه اجتماعی با بیش از یک میلیارد نفر عضو به بزرگترین کشور چند ملیتی جهان تبدیل شده است. بعد از این سال شبکه های اجتماعی مجازی نظیر توییتر و گوگل پلاس نیز به وجود آمدند و بسیار مورد توجه قرار گرفتند.
شبکه های اجتماعی در ریاضی و کامپیوتر
برای مطالعه و تحلیل یک شبکه اجتماعی نیاز به ساختارهایی قابل فهم در علوم کامپیوتر و ریاضیات است که بازیگران شبکه و روابط آنها را نمایش دهد. به صورت عمده دو شیوه برای نمایش شبکه های اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد: گراف ها و ماتریس ها در این بخش به معرفی این دو ابزار می پردازیم.
ماتریس
می توانیم شبکه های اجتماعی را به صورت آرایش مربعی از اعداد نشان داد. در ماتریس هر سطر متعلق به یک راس (یا بازیگر) و به همان ترتیب هر ستون نیز متعلق به یک راس است. در ماتریس مربوطه به یک شبکه اجتماعی مولفه 4 برابر یک است، اگر از راس ، به راس یک یال (ارتباط موجود باشد. در غیر این صورت برابر صفر قرار داده میشود. برای مثال جدول ۱-۱ سه راس و ارتباط بین آنها را در یک شبکه اجتماعی نشان می دهد.
ماتریس های نشان دهنده شبکه های اجتماعی لزوما ماتریس های متقارنی نیستند. یعنی روابطی که توسط این ماتریس بیان می شود می تواند در یک جهت با در هر دو جهت باشد. اگر از هر یک از این سه نفر خواسته شود تنها یک نفر از دوستانشان را به عنوان نزدیکترین دوست گزارش کنند. بدین ترتیب باپ، تد را نزدیکترین دوست خود می داند در حالی که تد کارول را نزدیکتر دوست خود معرفی کرده است. نزدیکترین دوست کارل بنابر آنچه گزارش شده باپ می باشد. در صورتی که ماتریس ارائه شده توسط یک شبکه اجتماعی متقارن باشد، آن شبکه اجتماعی دو طرفه در نظر گرفته می شود.
می توان این موضوع را به صورت واضح در شبکه های اجتماعی مشاهده کرد. برای مثال شبکه اجتماعی فیس بوک شبکه اجتماعی است که دو نوع ارتباط را امکان پذیر ساخته است اما به خاطر نسبت بسیار بالای روابط دو طرفه (دوست بودن) به رابطه یک طرفه (دنبال کردن این شبکه اجتماعی، بیشتر به عنوان شبکه اجتماعی دو طرفه در نظر گرفته می شود. اما در شبکه هایی نظیر تویتر یا گوگل پلاس نیاز به ارتباط رابطه دو طرفه نیست و دنبال کردن به صورت یک طرفه انجام می شود. هرچند که با توجه به اینکه امروزه اغلب ارتباطات در شبکه های اجتماعی دو طرفه هستند در تحلیل این شبکه ها اجتماعی با توجه به نسبت کم ارتباطات یک طرفه به ارتباطات دو طرفه می توان همه ارتباطات را دو طرفه در نظر گرفت.
گراف
گراف ها به واسطه نمایش دادن بصری شبکه های اجتماعی به عنوان دیگر ابزار ریاضی برای نشان دادن و تحليل شبکه اجتماعی به کار می روند. در این گرافها بازیگران به عنوان راس های گراف در نظر گرفته می شوند و ارتباطات بین آنها توسط یالهای گراف به نمایش گذاشته میشود. گرافها نیز همچون ماتریس ها برای نمایش هر دو نوع شبکه های اجتماعی (یکطرفه و دوطرفه) به کار برده می شوند. از گراف های جهت دار برای نمایش شبکه های اجتماعی یک طرفه و از گراف بدون جهت برای نمایش شبکه های اجتماعی دو طرفه استفاده می شود.
